Elfenvoortuin
Waar elfen en heksen elkaar ontmoeten.
Tussen het groen fluisteren sculpturen oude verhalen. Geïnspireerd door een vergeten sprookje en de legende van de Achtergracht, is deze tuin een levend kunstwerk van Ruchama Noorda.
Eind 2022 ontving Ruchama de sleutel van haar droomatelier: een klein houten huisje in zwisterse chalet stijl, midden in de stad. Aan de ene kant een gracht aan de andere kant een plantsoen.
Ruchama transformeerde een deel van het plantsoen tot een levend kunstwerk geinspireerd op de legende van de Achtergracht en een vergeten sprookje.
Ze liet direct een emaille bordje maken voor op de deur
Ook haar historisch besef was groot en ze liet onderzoek doen naar de originele kleuren van de voormalige politiepost; in de volksmond het witte huisje. Postuum heeft de gemeente het weer in originele kleur laten schilderen.
Ruchama haalde haar inspiratie voor de Elfentuin o..a uit :
Legende van de Achtergracht
De legende van de Achtergracht vertelt over een schipper in de 18e eeuw, wiens schepen ‘s nachts door spelende elfjes werden losgemaakt. Hij ving een elfje dat hem in ruil voor zijn vrijheid 20 goudstukken gaf. Met deze fortuin bouwde de schipper 13 pakhuizen: 12 vernoemde hij naar de maanden van het jaar, en de dertiende naar het elfje, genaamd Zon ; een naam die nog steeds op dat pakhuis staat.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Achtergracht_(Amsterdam)
Baba Jaga
“Ruchama vergeleek het atelier met de hut van Baba Jaga. Deze heks uit Slavische sprookjes belichaamt vrouwelijke kracht en onafhankelijkheid en is de beschermster van de waterfonteinen van het leven. Baba Jaga woont in een kleine toverhut in het bos, versierd met guirlandes van botten en schedels. De hut staat op kippenpoten en kan ronddraaien en wild dansen, waarbij de botten rammelend heen en weer zwaaien. De gelijkenis met Baba Jaga is treffend, op meer dan één manier. Foto’s laten Ruchama aan het werk zien bij het bouwen van vergankelijke sculpturen van hout en modder. Besmeurd met klei roert zij in kookpotten en steekt het vuur aan.”
(NRC januari 2025, Janneke Wesselink) https://www.nrc.nl/nieuws/2025/01/10/voor-ruchama-noorda-1979-2024-bestond-er-geen-onderscheid-tussen-leven-en-kunst-a4878849
Baba Jaga is in de Slavische mythologie een soort heks. De sage wordt verhaald in verschillende versies. Baba Jaga is de wilde vrouw, de donkere dame en de meesteres der magie. Ze wordt ook gezien als een bosgeest, die aan het hoofd staat van een schare geesten.
Voormalige politiepost
De voormalige politiepost op de Achtergracht is een gemeentelijk monument, daterend uit 1897. Hij werd hier naar toe verplaatst in 1913 vanaf de oorspronkelijke plek op de Hemonylaan. Dit was een post van het type B, kleiner dan de post op de Nieuwezijds Voorburgwal en hij werd in 1924 opgeheven. Daarna was het tijdelijk in gebruik van de gemeentedienst beplantingen, daarna heeft er een buurtcomité in gezeten. De laatste jaren werd het verhuurd als atelier voor kunstenaars.
Van 2022 t/m 2024 was het in gebruik door kunstenaar Ruchama Noorda, die in oktober 2024 is overleden. Op haar initiatief heeft het huisje weer de oorspronkelijke kleuren gekregen in mei 2025.
https://onsamsterdam.nl/artikelen/politie-in-buurthuisjes
https://amsterdamopdekaart.nl/1850-1940/Achtergracht/11F
Publieke Werken en de chaletstijl (1851–1978)
De chaletstijl is een romantiserende bouwstijl die rond 1900 populair werd in onder andere Duitsland, Nederland, Noorwegen en IJsland. Ze was geïnspireerd op traditionele boerderijen uit de berggebieden van Zwitserland, Savoye en Tirol. De opkomst van deze stijl hing samen met de toeristische interesse van de 19e-eeuwse elite in Zwitserland, waar zij onder de indruk raakten van het eenvoudige, ‘onbedorven’ bergleven.
Architecten speelden gretig in op deze nostalgische idealen. In Amsterdam werden rond 1900 veel nutsgebouwen in chaletstijl opgetrokken. Hoewel ze in plaats van hout vooral uit baksteen bestonden, kregen ze typische stijlelementen mee: overstekende daken, rijk houten snijwerk en soms vakwerkindelingen.
Een treffend voorbeeld van deze eclectische aanpak is het werk van architect Boerma. In zijn ontwerpen, zoals het beroemde Huis met de Kabouters, combineerde hij moeiteloos elementen uit de Renaissance (baksteen met natuursteen), Gotiek (spitsbogen, beeldhouwwerk à la Notre-Dame) en de chaletstijl (veel hout en overhangende daken).
Ruchama was net als Publieke Werken zeer geinspireerd door deze stijl en tijd blijkt ook uit haar dissertatie
https://www.lunenberg.info/zwitserse-huisjes-in-amsterdam
